ฐานข้อมูลกลุ่มชาติพันธุ์ในประเทศไทย

“จีนฮ่อ” หรือชาวยูนนานมุสลิม ชนกลุ่มหนึ่งที่อยู่ในสังคมพหุวัฒนธรรมและมีบทบาทสำคัญทางเศรษฐกิจต่อเมืองเชียงใหม่ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน อาศัยอยู่ในเขตชุมชนบ้านฮ่อ และชุมชนตักวา ย่านสันป่าข่อย ปัจจุบันทั้งสองชุมชน ถือว่าเป็นชุมชนมุสลิมจีนฮ่อขนาดใหญ่ที่สุดในเชียงใหม่มีจำนวนประชากรประมาณพันกว่าคน

ชาวบรู เรียกตนเองว่า "บรู" หมายถึง "คนที่อาศัยอยู่ตามภูเขา" เคลื่อนย้ายไปมาบริเวณสองฝากฝั่งแม่น้ำโขง มีวิถีชีวิตดั้งเดิมหลอมรวมเข้ากับความเชื่อและสิ่งเหนือธรรมชาติ ภายหลังการอพยพเข้ามาอยู่ภายใต้รัฐไทยต้องเผชิญกับอำนาจรัฐและเงื่อนไขความเปลี่ยนแปลงจนเกิดการปรับตัวและการผสมผสานทางวัฒนธรรม

คนมลายูส่วนใหญ่อาศัยอยู่ใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ คือยะลา ปัตตานี นราธิวาส ประชากรเกือบทั้งหมดนับถือศาสนาอิสลาม ส่งผลให้ประเพณีและวัฒนธรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจำวันและในช่วงชีวิตเกี่ยวเนื่องกับหลักการในศาสนาอิสลาม ผสมผสานกับประเพณีดั้งเดิมของท้องถิ่น จึงทำให้คนมลายูมีวิถีปฏิบัติแตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่

ถิ่นฐานกำเนิดเดิมของชาวมอญคาดว่าน่าจะเป็นบริเวณทางตอนตะวันตกของจีนหรือทางตอนใต้ของอินเดีย เมื่ออพยพมายังอุษาอาคเนย์ได้ก่อตั้งอาณาจักรทวาราวดีและอาณาจักรสะเทิม ซึ่งมีบทบาทในการเผยแพร่อารยธรรมมอญที่ได้รับอิทธิพลจากอินเดียสู่ชนชาติต่างๆ เป็นหนึ่งในแม่แบบวัฒนธรรมที่เข้มแข็งในอุษาอาคเนย์

ก่อนการขีดเส้นแบ่งพรมแดนรัฐชาติระหว่างไทยกับเมียนมา ชาวมอแกนใช้ชีวิตในเรือก่าบางเดินทางในทะเลอย่างอิสระ เส้นแบ่งพรมแดนจำให้ถูกจำกัดการเดินทาง ลงหลักปักฐานสร้างที่อยู่อาศัยถาวรตามหมู่เกาะ วิถีชีวิตถูกปรับเปลี่ยนตามบริบทของแต่ละท้องถิ่น อีกทั้งยังพบปัญหาไร้สัญชาติ ส่งผลต่อการเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐาน

มอแกลน กลุ่มชาติพันธุ์ชาวเลที่อาศัยอยู่ในหลายหมู่บ้านของจังหวัดพังงาและภูเก็ต มีปฏิสัมพันธ์กับคนหลายกลุ่มเกิดการผสมผสานทางวัฒนธรรม เพื่อแก้ปัญหาความมั่นคงด้านที่อยู่อาศัย พื้นที่ทำกินและจิตวิญญาณ จึงมีความพยายามผลักดันให้เกิดพื้นที่คุ้มครองทางวัฒนธรรม ซึ่งเป็นประเด็นสำคัญที่ต้องร่วมกันแก้ไขในระยะยาว

มัล ปรัย ชื่อเรียกตนเองของกลุ่มลัวะในจังหวัดน่าน โดยคำว่า “มัล” ใช้เรียกตัวเองในกลุ่มที่พูดภาษามัล เช่นเดียวกับคำว่า "ปรัย" ใช้เรียกตัวเองในกลุ่มที่พูดภาษาปรัย เมื่อปฏิสัมพันธ์กับคนนอก มักเรียกตัวเองในชื่อที่คนนอกรู้จักคือ ลัวะ

มานิ เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีดำรงชีพแบบหาของป่า-ล่าสัตว์ กลุ่มสุดท้ายในประเทศไทย เคลื่อนย้ายที่อยู่อาศัยไปตามความสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติ ในเขตป่าเทือกเขาบรรทัดครอบคลุมพื้นที่จังหวัดตรัง สตูล สงขลาและพัทลุง ปัจจุบันพบว่ามีบางกลุ่มมีถิ่นที่อยู่ถาวรเนื่องจากเงื่อนไขทางสังคมและทรัพยากร

ตามตำนานของม้ง ดินแดนประเทศจีนในปัจจุบันเป็นถิ่นฐานบ้านเกิดของบรรพบุรุษที่อพยพจากมาอยู่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในประเทศไทย ชาวม้ง เดินทางเข้ามาสามเส้นทาง คือ เส้นทางชายแดนจังหวัดน่านและพะเยา เส้นทางภูชี้ฟ้าและดอยผาหม่น และเส้นทางข้ามแม่น้ำโขงบริเวณประเทศลาวและพม่าเข้าสู่บริเวณท่าขี้เหล็ก